异名:Betula alba L. subsp. latifolia Regel (synonym)、Betula alba L. subsp. mandshurica Regel (synonym)、Betula alba L. subsp. tauschii Regel (synonym)、Betula japonica Thunb. var. mandshurica (Regel) H. J. P. Winkl. (synonym)、Betula japonica Thunb. var. rockii Rehder (synonym)、Betula japonica Thunb. var. szechuanica C. K. Schneid. (synonym)、Betula latifolia Kom. (synonym)、Betula mandshurica (Regel) Nakai (synonym)、Betula platyphylla Sukaczev var. japonica H. Hara (synonym)、Betula platyphylla Sukaczev var. mandshurica (Regel) H. Hara (synonym)、Betula platyphylla Sukaczev var. szechuanica (C. K. Schneid.) Rehder (synonym)、Betula szechuanica (C. K. Schneid.) Jansen (synonym)、Betula verrucosa Ehrh. var. platyphylla (Sukaczev) Lindl. ex Jansen (synonym)
俗名:桦皮树 (HuàPíShù) Chinese、粉桦 (FěnHuà) Chinese
粉桦(东北),桦皮树(河北)
图版25
Betula platyphylla Suk. in Trav. Mus. Bot. Acad. Imp. Sci. St. Petersb. 8: 220. t. 3. 1911;Кузенева, фл. CCCP 5 ; 292. Tабл. 14. pmc. 3. 1936; Hara in Journ. Jap. Bot. 13: 384. 1937; Rehd. in Journ. Arn. Arb. 20: 410. 1939; 刘慎谔, 东北木本植物图志196.图版69. 图98. 图版70. 2.图1-6. 1955; 中
国高等植物图鉴1: 388. 图776. 1972;秦岭植物志1 (2): 55. 图42. 1974.——Betula alba L. subsp. 4. latifolioa tauschii Regel in Bull. Soc. Nat. Moscou 38 (2): 399. t. 7. fig. 11-14. 1865.——Betula alba subsp. 3. 7nandshurica Regel, l. c. fig. 15. 1865. ——Betula latifolza Kom. in Acta Horti Petrop. 22: 38. 1903. ——Betula japanica Sieb. ex H. Winkl. in Engler, Pflenzenreich 19 (IV-61): 78. 1904. ——Betula japonica Sieb. var. mandshurica (Regel) H. Winkl. l. c. ——Betula mandshurica (Regel) Nakai in Bot. Mag. Tokyo 29: 42. 1915; 刘慎谔, 文献同上197. 图版69. 图99. 图版70. 3. 图1-7. 1955. ——Betula japonica Sieb. var. rockii Rehd., l. c. 9: 25. 1928.——Betula japonica Sieb. var. szechuanica Schneid., l. c. 3: 454. 1917 .——Betula platyphylla Suk. var. mandshuriPa (Regel) Hara, l. c.;胡先骕, 中国森林树木图志2: 37.图版15.图1-5. 1948.——Betula platyphyla Suk. var. szechuanica (Schneid.) Rehd., l. c. 20: 311. 1939; 胡先骕, 中国森林树木图志2: 37.图版15.图1-5. 1948. 2: 39. 图版15. 图7. 1948. ——Betula szechuanica (Schneid.) Jans. in Acta Horti Gotoburg. 25: 113. fig. 4-7. 1962. ——Betula verrucosa Ehrh. var. platyphylla (Suk.) Lindq. ex Jans., l. c. 124. fig. 12-14. 1962.
乔木,高可达27米;树皮灰白色,成层剥裂;枝条暗灰色或暗褐色,无毛,具或疏或密
的树脂腺体或无;小枝暗灰色或褐色,无毛亦无树脂腺体,有时疏被毛和疏生树脂腺体。叶
厚纸质,三角状卵形,三角状菱形,三角形,少有菱状卵形和宽卵形,长3-9厘米,宽2-
7.5厘米,顶端锐尖、渐尖至尾状渐尖,基部截形,宽楔形或楔形,有时微心形或近圆形,边缘具重锯齿,有时具缺刻状重锯齿或单齿,上面于幼时疏被毛和腺点,成熟后无毛无腺点,
下面无毛,密生腺点,侧脉5-7(-8)对;叶柄细瘦,长1-2.5厘米,无毛。果序单生,圆
柱形或矩圆状圆柱形,通常下垂,长2-5厘米,直径6-14毫米;序梗细瘦,长1-2.5厘
米,密被短柔毛,成熟后近无毛,无或具或疏或密的树脂腺体;果苞长5-7毫米,背面密被
短柔毛至成熟时毛渐脱落,边缘具短纤毛,基部楔形或宽楔形,中裂片三角状卵形,顶端渐
尖或钝,侧裂片卵形或近圆形,直立、斜展至向下弯,如为直立或斜展时则较中裂片稍宽且
微短,如为横展至下弯时则长及宽均大于中裂片。小坚果狭矩圆形、矩圆形或卵形,长1.5
-3毫米,宽约1-1.5毫米,背面疏被短柔毛,膜质翅较果长1 /3,较少与之等长,与果等
宽或较果稍宽。
产于东北、华北、河南、陕西、宁夏、甘肃、青海、四川、云南、西藏东南部。生海拔4004100米的山坡或林中,适应性大,分布甚广,尤喜湿润土壤,为次生林的先锋树种。我国大、小兴安岭及长白山均有成片纯林,在华北平原和黄土高原山区、西南山地亦为阔叶落
叶林及针叶阔叶混交林中的常见树种。苏联远东地区及东西伯利亚、蒙古东部、朝鲜北
部、日本也有。模式标本采自苏联远东地区。
木材可供一般建筑及制作器、具之用,树皮可提桦油,白桦皮在民间常用以编制日用器
具。本种易栽培,可为庭园树种。
本种是亚洲东部的一个广布树种,由于该种形态上的复杂变异,致使长期以来在命名
上引起许多分歧意见。Hara (1937) ,Rehder (1939)均对本种的分类做过专门的研究,
C. A. Janson(1962)还专门著文讨论。我们对产于我国的大量白桦标本进行了研究,
认为,即使从地理上划分为区域性的种下等级,也是无法鉴别的。因此把分布于我国东
北、华北、西北、西南及分布在苏联远东及东西伯利亚地区、蒙古、朝鲜、日本等地的该类群植物均定为Betula platyphylla Suk. 。 由于其分布区域很广,形态变异也大,有待
于各有关学科的综合研究并对目前分类学上的划分进行检验。
|