异名:Baeobotrys japonica (Thunb.) Zipp. ex Scheff. (synonym)、Doraena japonica Thunb. (synonym)、Maesa cavaleriei H. Lév. (synonym)、Maesa coriacea Champion ex Bentham (synonym)、Maesa coriacea Champion ex Bentham var. gracilis Benth. (synonym)、Maesa doraena Blume ex Siebold et Zucc. (synonym)、Maesa dunniana H. Lév. (synonym)、Maesa esquirolii H. Lév. (synonym)、Maesa japonica (Thunb.) Moritzi et Zoll. f. gracilis Nakai (synonym)、Maesa labordei H. Lév. (synonym)、Maesa randaiensis Hayata (synonym)、Maesa taiheizanensis Sasaki (synonym)、Maesa taiheizensis Sasaki (synonym)、Myrsine esquirolii H. Lév. (synonym)、Pieris oligodonta H. Lév. (synonym)
俗名:白花茶 (BáiHuāChá) Chinese、山桂花 (ShānGuìHuā) Chinese、金砂根 (JīnShāGēn) Chinese、白茅茶 (BáiMáoChá) Chinese、野胡椒 (YěHúJiāo) Chinese
金砂根(江西),白茅茶(广东),白花茶(海南岛,云南),野胡椒(广西),山桂花(台湾),水光钟(浙江)
图版3:13-17
Maesa japonica (Thunb.) Moritzi. ex Zoll. in Syst. verz. Ind. Archip. 3: 61. 1855; Mez in Engl., Pflanzenreich 9 (IV. 236): 50. fig. 6. 1902; Pitard in Lecte., Fl. Gen. Indo-Chine 3: 767. 1930; in Philipp. Journ, Sci. 73: 19. 1940 et in Quart. Journ. Taiwan. Mus. 12: 164. fig. 1. 1959; 陈嵘, 中国树木分类学, 974. 图863. 1937; 广州植物志, 470. 1956; H. L. Li, Woody Fl. Taiwan 718. 1963; 海南植物志, 3: 165. 1974; 中国高等植物图鉴, 3: 213. 图4379. 1974; 云南植物志, 1: 327. 图版76, 图13-17. 1977——Doraena japonica Thunb., Nov. Gen. Pl. 3: 59. 1783 et Fl. Jap. 84. 1784——M. doraena Blume ex Sieb. et Zucc. in Abh. Bayer. Akad. Wiss. Math. -Phys. 4: 138. 1846——M. coriacea Champ. in Journ. Bot. Kew Misc. 4: 300. 1852——Baeobotrys japonica Zipp. ex Scheff., Comm. Myrs. Archip. Ind. 18. 1867——M. japonica var. elongata Mez in Engl., Pflanzenreich 9 (IV. 236): 51. 1902, quoad specim. Henry 7757——Pieris oligodonta Levl. in Bull. Soc. Bot. France 54: 369. 1907——M. labordei Levl. in Fedde, Repert. Sp. Nov. 9: 462. 1911——M. esquirolii Levl., l. c. 1911——M. cavaleriei. Levl., l. c. 1911——M. dunniana Levl., l. c. 1911——M. randaiensis Hayata in Journ. Coll. Sci. Univ. Tokyo 30: 177. 1911 et Icon. Pl. Form. 2: 20. fig. 17. 1912——Myrsine esquirolii Levl., 12: 186. 1913——M. taiheizensis Sasaki in Trans. Nat. Hist. Soc. Form. 21: 252. 1931——M. coriacea var. gracilis Benth., Fl. Hongk. 204. 1861——M. japonica f. gracilis Nakai in Nakai et Honda, Nov. Fl. Jap, 9: 9. 1943.
灌木,直立,有时外倾或攀援,高1-3 (-5) 米;小枝无毛,具细条纹,疏生皮孔。叶片革质,有时较薄,椭圆形至披针状椭圆形,或倒卵形至长圆状倒卵形,或披针形,顶端渐尖、急尖或钝,有时尾状渐尖,基部楔形、钝或圆形,一般长约10厘米,宽约3厘米,也有长5-15厘米,宽2-5厘米,几全缘或中部以上具疏锯齿,或除基部外均具疏细齿,两面无毛,叶面中、侧脉及细脉微隆起,背面中脉明显,隆起,侧脉5-8对,不甚明显,尾端直达齿尖;叶柄长5-13毫米,无毛。总状花序或圆锥花序,单1或2-3个腋生,长1-3 (-4) 厘米,仅近基部具少数分枝,无毛;苞片卵形,长不到1毫米;花梗长2-3毫米,无毛或被极疏的微柔毛;小苞片广卵形或肾形,紧贴花萼基部,无毛,具疏细缘毛或腺点;花萼长约2毫米,萼片长约1毫米,卵形至近半圆形,顶端钝或圆形,具明显的脉状腺条纹,无毛,具细缘毛;花冠白色,长钟形,管长3.5-4毫米,具明显的脉状腺条纹,裂片长为管的1/3或更短,卵形或肾形,顶端钝或圆形,边缘略具细齿;雄蕊着生于花冠管中部略上,内藏;花丝与花药等长,花药卵形,背部具腺点;柱头分裂。果球形,直径4-5毫米,有时达6毫米,肉质,具脉状腺条纹,宿存萼包果顶端,常冠宿存花柱。花期1-3月,果期10月或5月。
产我国西南至台湾以南各省区,海拔300-2000米的山坡或石灰山杂木林下阳处,或路旁灌木丛中。日本及越南北部亦有。
果可食,微甜;全株供药用,有祛风寒、消肿之功,用于治腰痛、头痛、心燥烦渴、眼目晕眩等症;根与白糖煎服治皮肤风毒,亦治妇女崩带;茎、叶外敷治跌打损伤,止血。
本种的叶形变化幅度较大,长短宽窄相差很远,E. H. Walker 曾提到将叶片偏狭长者(其中包括 M. dunniana Levl., M. esquirolii Levl,) 或作一变种处理,因叶狭长者与宽者不能切断,故无再分的必要。
|